Elma ve Armutta Karaleke

MEYVE HASTALIK VE ZARARLILARI iLE BUNLARIN MÜCADELESi

                                                                              ELMADA KARALEKE:
                         Venturia inaequalis (Cke.) Aderh., Fusicladium dendriticum, Endostigmeinaequalis)

                                                                             ARMUTTA KARALEKE:

                                                             (Venturia pirina A.,Fusicladium pirinum)
Zararı : Yurdumuzda hemen hemen her bölgede çok yaygın olup, birçok elma ve armut cinslerinin en önemli hastalığını teşkil etmektedir. Hastalık ekseri çiçeklenmeden hemen sonra yapraklarda kendini gösterir. Elmalarda umumiyetle yaprakların üst yüzünde, armutlarda ise yaprakların alt ve üst yüzünde, önce yuvarlak, sonra intizamsız, başlangıçta yağ lekesini andıran yeşilimsi siyah lekeler, daha sonra koyu kahverengi grimsi kadife gibi, gittikçe büyüyen lekeler seklinde görülür.

Yaprakların lekeli kısımları gelişmeyip ölür. Yapraklar erkenden solar, hattâ ağaçlar bilâhare yazın erkenden yapraklarını döker. Meyvalar üzerinde de yapraklarda görüldüğü şekilde irili ufaklı lekeler bulunur. Ekseriya önceleri hafif olan lekeler bazen çok gelişmiş de olabilir. Şiddetli bulaşmalarda meyvaların kabuğu, büyük mantarlaşmış yarıklar ve siyah lekelerle örtülür.Meyve üzerinde bulunan bu lekelerin mantarlaşması ile bu kısımda gelişme durur.

Sağlam kısımlarda gelişme devam edeceğinden, meyvalar yamru yumru olur. Çok küçükken bu hastalığa yakalanan meyvalar dökülür. Bazı hâllerde, fazla hassas elma ve armut çeşitlerinde, bilhassa armutlarda genc sürgün ve dallarda görülen bu lekeler dalın kabuk kısmını pul pul çatlatarak kel dal uçlarının veya yaraların meydana gelmesine sebep olurlar.

Bunlara müstahsil uyuz veya sıraca adini verir.Böylece kabukları çatlamış yaralı dalcıklar beslenemez ve zamanla kurur. Armutlarda erken bulaşmalarda, sapta ve yeni meyvelerde siyah lekeler görülür; bu ise meyvenin dökülmesine sebep olur.Eğer elma ve armutlara hasata yakın hastalık bulaşmışsa, hastalık depolama esnasında da ortaya çıkabilir. Dolayisiyla parlak siyah lekeler meydana gelir, bilâhare buraları kolayca çukurlaşır (depo karalekesi).

elma karaleke hastaligi 770×340 1

Hastalık amili: Hastalık amili Karaleke mantarı denen çok ufak mantar sporlarıdır, elmada Venturia inaequalis, armutta V. pirina dir. Elma ve armutlar Karaleke mantarları kışı  dökülmüş yapraklar üzerinde, armutlarda kel dallarında Perites halinde geçirir. Dökülmüş bu hastalıklı yapraklarda kis sporları (Ascosporlar) meydana gelir. Sporlar ilkbaharda gözler açılmaya başladığı  zaman olgunlaşır ve ilk ılık yağmurlardan sonra muhafaza keselerinden çıkarak etrafa dağılırlar.Binlerce olan bu küçük sporlar rüzgarla kolayca taşınırlar. Yeni acan tomurcuklara, taze yapraklara tutunur ve orada yeterli nemde gelişirler. Böylece de çimlendikleri bu yerlere (yapraklara) hastalığı bulaştırırlar. Sporların uçuşu şartlara bağlı olarak 6-8 hafta sürer. Hastalığın bulaştığı noktada yukarıda anlatılan lekeler meydana gelir. Bu yaprak lekeleri icinde gelişen mantar sonradan yaz sporlarını (Konidi spor) meydana getirir. Bunlar yağmur vasıtasıyla yapraktan yaprağa ve büyümekte olan yeni meyvelere de geçer, ve yeni lekelerin meydana gelmesine sebep olur.

(2. ci bulasma) Hastalık ağacın icine daima daha çok nüfuz eder. Armutlarda kel sürgün uçları da bulaştırıcı kaynak olarak önemli rol oynar, çünkü üzerlerinde erkenden ikinci bulaşmaya sebep olan yaz sporları (Konidi) meydana gelir. Havalar yağışlı giderse bu bulaşmalar yaza kadar hatta bazan hasat zamanına kadar devam eder.

iktisadî önemi: Karaleke, elma ve armutlarda iktisadî bakımdan en önemli hastalıktır. Erken yaprak dökümü sebebi ile ağaçların büyümesine engel olur ve gelecek yılın bahar tomurcuklarının teşekkülüne de zarar yapar. Çatlak ve lekeler meyvelerin değerini düşürür. Az bir karaleke tahribatı bile meyvelerin ticari değerini azaltır. Böyle meyveler depolanmaz, çünkü üzerindeki çatlak ve yarıklar vasıtasıyla diğer hastalık amilleri meyvenin etine kolaylıkla girer. Bunun devamı olarak Monilia (meyve çürümesi) görülür. Böylece zarar daha da büyük olur.

Mücadele: Genc yaprağa yerleşmiş olan mantar sporları çoğalmadan öldūrülmeli ve mümkün mertebe ilk bulaşmaları önlemeye çalışmalıdır. Spor ucusunun uzun zaman devam etmesi ve yaz sporlarının da büyük bir tehlike meydana getirmesi sebebi ile çicekten evvel ve sonra tekrarlı ilâçlama yapılmalıdır. Bilhassa kritik devrelerde, yaprakların üzerinde ve meyvelerde devamlı olarak mantar or
dürücü veya mantara karşı koruyucu bir tabaka bulunmalıdır.Kışın sıracalı dal ve sürgünlerin ayıklanması da önemlidir.
Karalekeye karşı ilk mücadele filizlenme (gözlerin henüz kabarmaya başladığı devre) ilâçlamasıyla baslar. Bu devrede sistemik bakırlı preparatlar veya sulandırılabilir kükürt tavsiye ediyoruz..

Cicek öncesi: yaprak fare kulağı, pembe gonca (çicekler açılmazdan az önce) ve çiçek sonrası çiçek taç yapraklarının % 90 nı döküldüğünde ve bundan 10-14 gün sonra yapılacak ilâçlamalarda Pomarsol forte veya Antracol 100 It. su/200 gr.  (antrocol ve pomarsol üretimi yasaklanmıştır) diğer tavsiyeler için bizimle iletişime geçebilirsiniz